Meeting Trainers
Khai Giảng
Buổi 1: Thứ 2, ngày 20/10/2025
Buổi 2: Thứ 4, ngày 22/10/2025
Buổi 3: Thứ 6, ngày 24/10/2025
Buổi 4: Thứ 2, ngày 27/10/2025
Buổi 5: Thứ 4, ngày 29/10/2025
Buổi 6: Thứ 6, ngày 31/10/2025
Buổi 7: Thứ 2, ngày 3/11/2025
Buổi 8: Thứ 4, ngày 5/11/2025
Buổi 9: Thứ 6, ngày 7/11/2025
Buổi 10: Thứ 2, ngày 10/11/2025
Buổi 11: Thứ 4, ngày 12/11/2025
Buổi 12: Thứ 6, ngày 14/11/2025
Tổng kết: Thứ 2, ngày 17/11/2025
Nhìn thế giới như một mạng lưới đang chuyển động, không phải những mảnh rời rạc.
Tư duy hệ thống là gì?
Tư duy hệ thống là khả năng nhìn thấy sự vật, sự việc như một phần của tổng thể đang tương tác, thay vì tách biệt riêng lẻ.
Thay vì hỏi: “Ai sai?”
Người có tư duy hệ thống hỏi: “Điều gì trong hệ thống khiến kết quả này xảy ra?”
Tư duy hệ thống giúp ta:
- Nhìn mối quan hệ thay vì chỉ nhìn thành phần.
- Hiểu nguyên nhân gốc rễ thay vì xử lý triệu chứng bề mặt.
- Thiết kế giải pháp bền vững, không gây hệ quả phụ mới.
Nguyên tắc cốt lõi của tư duy hệ thống
Nguyên tắc | Giải thích ngắn | Ví dụ thực tế |
Mọi thứ đều liên kết | Một hành động nhỏ có thể ảnh hưởng đến nhiều phần khác. | Giảm giá sản phẩm → bán chạy → quá tải nhân viên → chất lượng giảm → khách hàng phàn nàn. |
Nguyên nhân và kết quả không nằm gần nhau | Hệ quả thường xuất hiện sau một thời gian, ở nơi khác trong hệ thống. | Chương trình giảm rác nhựa thành công → nhưng vài tháng sau lượng túi giấy tăng mạnh → chặt thêm cây. |
Cấu trúc quyết định hành vi | Hành vi con người phản ánh cấu trúc, quy tắc, văn hoá trong hệ thống. | Nhân viên không sáng tạo không vì họ lười, mà vì quy trình phê duyệt quá cứng. |
Phản hồi (feedback loop) | Hệ thống luôn có vòng phản hồi tích cực (+) và tiêu cực (–). | Khi giá cổ phiếu tăng, người mua thêm → tăng tiếp (vòng dương); khi sợ hãi tăng, bán tháo → giảm mạnh (vòng âm). |
Tư duy dài hạn | Quyết định tốt phải xét cả tác động trong tương lai. | Quyết định tốt phải xét cả tác động trong tương lai. |
Tư duy hệ thống trong hành động – Các ví dụ gần gũi
Nông nghiệp bền vững
Một nông trại dùng thuốc trừ sâu để tăng năng suất. Ban đầu hiệu quả, nhưng sau đó:
- Đất bạc màu
- Côn trùng có lợi biến mất
- Năng suất giảm mạnh
Người chủ thay đổi góc nhìn: “Đất – nước – cây – côn trùng – con người” là một hệ thống.
→ Ông chuyển sang canh tác hữu cơ, trồng xen canh, tái tạo đất.
→ Kết quả: năng suất ổn định hơn, chi phí giảm, sức khỏe người dân tốt hơn. Đây là ví dụ điển hình của thiết kế giải pháp dựa trên hệ thống, không chỉ trên bề mặt.
Doanh nghiệp và hệ thống con người
Một công ty thắc mắc: "Tại sao nhân viên không sáng tạo?" → Họ thử thưởng tiền cho ý tưởng mới, nhưng không thay đổi gì.
Nhà tư vấn system thinking giúp họ nhìn rộng hơn:
- Văn hóa "không được sai" khiến mọi người ngại thử.
- Sếp không lắng nghe khi nhân viên góp ý.
- Không gian làm việc căng thẳng.
Khi thay đổi cấu trúc niềm tin và môi trường, sự sáng tạo tự nhiên xuất hiện. Đó là can thiệp ở cấp hệ thống, chứ không phải cấp hành vi.
Giáo dục và học tập
Một trường học muốn “nâng cao điểm số”. Họ tăng số bài kiểm tra, ép học sinh học thêm. Điểm số tăng tạm thời, nhưng học sinh mất động lực, thầy cô kiệt sức.
→ Khi nhìn bằng tư duy hệ thống:
Học tập không chỉ là điểm, mà là động lực – cảm xúc – môi trường – niềm tin.
→ Trường chuyển hướng sang "học qua trải nghiệm", giảm kiểm tra, tăng dự án. Kết quả: học sinh hứng thú hơn, điểm số vẫn cải thiện – vì động lực được tái sinh.
Tư duy hệ thống và Tư duy thiết kế: Hai cánh tay của đổi mới
Design Thinking | System Thinking |
Bắt đầu từ con người | Mở rộng ra toàn hệ thống |
Tập trung hiểu sâu nhu cầu, cảm xúc | Tập trung hiểu các mối liên hệ, nguyên nhân gốc rễ |
Tạo giải pháp sáng tạo cụ thể | Tạo chiến lược, cấu trúc bền vững |
Bắt đầu từ con người | Mở rộng ra toàn hệ thống |
Câu hỏi: “How might we…?” | Câu hỏi: “What are we part of…?” |
Đi sâu vào trải nghiệm cá nhân | Mở rộng tới tác động xã hội và môi trường |
Bài tập chuẩn bị cho buổi học
Hãy dành 3 phút để viết:
- Trong công việc hoặc cuộc sống của bạn, hệ thống nào đang ảnh hưởng nhiều nhất đến bạn? (Gia đình – tổ chức – cộng đồng – tự nhiên – xã hội…)
- Khi bạn thay đổi một phần nhỏ trong hệ thống đó (ví dụ: cách bạn giao tiếp, cách bạn phản hồi), điều gì khác sẽ thay đổi theo?
Khi ta nhìn thấy mối liên hệ giữa mọi thứ, ta không còn sửa lỗi, mà bắt đầu thiết kế lại dòng chảy của sự sống.
Các bài đọc khác:
